In oktober 1944 werden de dijken van Walcheren door de geallieerden op een aantal plaatsen (bij Westkapelle, de Nolledijk bij Vlissingen, bij Veere en bij Fort Rammekens) gebombardeerd, waardoor een groot deel van Walcheren onder water kwam te staan. Het verjaagde water beschrijft in romanvorm de inspanningen die nodig waren om de dijkgaten te dichten en Walcheren weer op het water terug te veroveren. A. den Doolaard maakte deze strijd van dichtbij mee, doordat hij als verbindingsofficier verbonden was aan de Dienst Droogmaking Walcheren (DDW).
Aanstelling
Over zijn aanstelling en werkzaamheden voor de DDW schreef Den Doolaard later:
"In februari 1945 had ik het overstroomde Walcheren bezocht. Per amphibievaartuig en roeiboot en te voet was ik de vier grote dijksgaten rondgetoerd. Het was net springtij en met onweerstaanbare kracht zwalpte de ganse Noordzee onder vinnige sneeuwbuien door de bressen naar binnen, tot de holle kom van het eiland vol stond met schuimwater tot de nog steeds verder afbrokkelende rand. Tegen die afbrokkeling, op een verdronken bodem vol landmijnen, zwoegden een paar honderd man, die niet genoeg te eten hadden en nauwelijks werktuigen bezaten, want al het grote materieel lag in bezet Nederland boven de rivieren. De dag daarop zat ik in de werkkamer van de hoofdingenieur van de Rijkswaterstaat, die leider was van de 'Dienst Droogmaking Walcheren'.
Na het eten nam ir. Jansen me opzij, keek mij nog even onderzoekend aan over zijn bril en zei toen plotseling: 'Waarom komt u niet bij ons om ons te helpen? Alles wat we nodig hebben moeten we los troggelen van de geallieerde militairen. Ik heb twee verbindingsofficieren, maar dat is niet genoeg. Ik vind het erg moeilijk om met militairen om te gaan en ik heb er geen tijd voor."
Foto gemaakt door A. den Doolaard tijdens de droogmaking van Walcheren (Nationaal Archief / Anefo 2.24.01.01)
"Toch zou het nooit teruggewonnen zijn zonder de hulp van de Britse genie, die net bij mijn aankomst goed op gang kwam. Britse bommen hadden de dijken verpletterd; nu beijverden de Britten zich als gentlemen om te redden wat er nog te redden viel. Britse landingsboten speelden weken achter elkaar Sinterklaas en strooiden graafmachines en kipkarren, vrachtauto's en kruiwagens, locomotieven en zandzakken over de werkkampen uit, en toen nog baggerlaarzen, oliejassen, khaki hemden en ondergoed voor de paar duizend arbeiders die uit het noorden waren af komen zakken zonder een hemd aan het lijf."
Landingsboot brengt nieuwe voorraden - foto gemaakt door A. den Doolaard
"Er waren al twee opzichters die sociaal werk deden, maar ik kon als vrijbuiter ook iets bijdragen. Ik hield lezingen met lichtbeelden voor hen, sprak over hen voor de radio, en liet mij niet enkel zien als ik hoge pieten rondleidde. Ik sliep in hun keten, stond samen met hen in de rij voor het keukenloket, voer mee op de zinkstukken en sleepboten, en slurpte hun leut in de deinende kombuis van de drijvende kraan.
En de ernstige stem van Ir. Jansen, die (...) zachtjes zei: 'Techniek is er om te bouwen en niet om te vernielen.' Hij was de enige die wist dat ik een roman over de redding van Walcheren wilde schrijven. Hij wist het zelfs eerder dan ik, en zorgde daarom van het begin af aan dat ik alles kon zien."
Bedankbrief van kapitein A. den Doolaard (collectie Albert Koevoet)
Sleutelroman
Het verjaagde water schreef A. den Doolaard na de dichting van het laatste dijkgat, begin 1946. Hij woonde met zijn gezin in huize Sardijngeul aan de boulevard in Vlissingen. Het boek wordt meteen een succes, en al snel wordt het boek vertaald in het Duits, Noors, Zweeds en Engels.
Het verjaagde water is opgezet als een roman, maar beschrijft bijzonder nauwkeurig het verloop van de strijd tegen het water. Veel van de hoofdpersonen in het boek zijn terug te voeren op echt bestaande personen die een rol speelden bij de drooglegging van Walcheren, blijkt uit de geannoteerde heruitgave uit 2001 van het boek, bezorgd door K. d'Angremond en G.J. Schiereck. De beschrijving van de technieken die bij het sluiten van de duikgaten gebruikt werden, blijkt buitengewoon accuraat te zijn. In 2019 verscheen ook een Engelse vertaling van hun werk.
A. den Doolaard bij het Nollegat
Roll back the sea
Ook in Amerika kreeg de vertaling van het boek een goede ontvangst. The Miami News schreef op 14 augustus 1948: "Out of that fight, Den Doolaard has developed a full-bodied, meaty novel, his engeneers real men of science, his contractors sharp and cagey businessmen, his workers working until they fall asleep on their feet". "It's the dramatic new version of the unforgettable story of the little boy who stopped the dike leak with his finger."
Etalage in Amerika met promotie voor Roll back the sea
Book of the Month club
A. den Doolaard krijgt van de bekende Book of the Month club zelfs het aanbod om in hun fonds opgenomen te worden:
"Ook dankzij de uitstekende vertaling wilde de bekende Amerikaanse Book of the Month club Het verjaagde water uitgeven. Dat alleen al betekende een voorschot van 50.000 dollar. Maar! Er was een voorwaarde aan verbonden: ik moest het boek met eenderde inkorten en speciaal werd daarbij beoogd een figuur die mij juist buitengewoon lief was. Soms wordt een schrijver verliefd op zijn eigen figuren. Daar voelde ik niets voor. Ik overlegde met mijn vrouw, die aanstonds zei: als je dat doet, ga ik van je scheiden. Daarmee viel de beslissing helemaal, en ik zond aan de baas van de jury een telegram in vier woorden, luidende: "Go climb a tree". In hedendaags Nederlands vertaald: U kunt mij de pot op!"
Meer over (de gevolgen van) deze weigering in het artikel 'Leven van je pen'.
Kaften
Kaften van het boek uit 1947, 1971 en 2001
Gerelateerd
Interview met A. den Doolaard over de droogmaking van Walcheren
Het verjaagde water achterna - langs de gebombardeerde dijken
Plant een boom op Walcheren - brochure
De Sardijngeul, Vlissingen - het huis aan Boulevard Evertsen waar A. den Doolaard met zijn gezin woonde
Fort Rammekens
Opdracht aan tandarts?