2 juni 2022 - Bozen (Italiaans: Bolzano) is een stad in Zuid-Tirol. Deze overwegend Duitstalige streek maakte tot de Eerste Wereldoorlog deel uit van Oostenrijk, maar kwam in 1919 in Italiaanse handen.
A. den Doolaard in Bozen
A. den Doolaard bezocht Italiƫ in de zomer van 1935 als reizend reporter van het socialistische dagblad Het Volk. Na reportages uit Rome en Milaan berichtte hij in het artikel "Duce heeft altijd gelijk!" - denken verboden van 31 augustus vanuit Bozen over de spandoeken met Italiaanse propagandaleuzen, waarmee de stad was volgehangen.
Fragment uit het artikel van 31 augustus 1935
"Conclusie: in de fascistische staat is denken verboden. Men denkt niet, maar men gelooft in Mussolini. Men gehoorzaamt blindelings zijn bevelen. Men vecht zonder aarzelen voor zijn roem. Men is onderdaan, d.w.z. slaaf van de staat."
Mussolini bezoekt Bozen
De intensieve fascistische propaganda waarover Den Doolaard in 1935 berichtte, hing samen met een bezoek dat de Italiaanse dictator Benito Mussolini zou brengen aan de stad.
A. den Doolaard schreef in zijn artikel Bozen in fascistische roes - als toeschouwer bij de intocht van Mussolini van 2 september 1935:
"Bozen en omgeving hebben de fascistische feestkoorts. Een paar dagen voor de intocht van de Duce werden de drukkerijen aan het werk gezet en de aanhangers van het regime togen met honderden lijmpotten door de straten. Had men een lichte angst, dat het Duitse deel van de bevolking er het zwijgen aan toe zou doen? Nu spreken de stenen muren, waarachter zij wonen. Bijna elk huis is beplakt met schreeuwende biljetten in de Italiaanse kleuren, met als enige afwisseling meterhoge portretten van Mussolini."
(...)
"Onderaan staat in manshoge letters de fascistische kreet: "Duce! Duce! Duce!ā En op de Virgolo-rots boven de stad flonkert bij avond in gouden letters zijn naam. Ziedaar de handige uiterlijkheid. Maar draagt het volk deze naam en dit bewind ook in zijn hart?"
(...)
"Voorzichtigheid is trouwens geboden: het wemelt van detectives. In Italiƫ ontmoet de vreemdeling, zonder dat hij het beseft, even dikwijls een 'stille agent' als een lantaarnpaal. Maar wanneer Mussolini op komst is, vermenigvuldigen zij zich zo snel, dat het proces niet te volgen is."
Hat artikel werd geĆÆllustreerd met een foto van een fontein in Bozen die was behangen met Italiaanse propagandaposters. Tijdens een recent bezoek aan Bozen / Bolzano stuitte ik al snel op deze Neptunusfontein (Fontana Nettuno / Neptunbrunnen) bij de markt op de Piazza delle Erbe.
foto's: De Neptunusfontein in Bozen in 1935 (foto: A. den Doolaard) en 2022 (foto: Lotte Koevoet)
Op de expositie bij het Overwinningsmonument in Bozen stuitte ik nog op filmbeelden van het bezoek van Mussolini aan Bozen in 1935:
Van dat bezoek van Mussolini aan Bozen zijn ook filmbeelden, zag ik bij een bezoek aan de expositie in het "Monumento alla Vittoria"... pic.twitter.com/Khrct6Ib6Q
ā Albert (@albertkoevoet) June 1, 2022
Stedentrip
Overigens is Bozen (Bolzano) ook zonder deze geschiedenis erg de moeite waard. Het heeft een mooie oude binnenstad waar nog iets van de sfeer van het Oostenrijks-Hongaarse rijk hangt, vermengd met Italiaanse invloeden. Het archeologische museum herbergt een uitgebreide permanente tentoonstelling over Ćtzi, de ijsmummie uit de kopertijd die in 1991 op een bergpas in de buurt werd gevonden. Aan beide zijden van de rivier de Talfer strekt zich een heerlijke stadspark uit, en vanuit de stad kun je met een kabelbaan snel naar het hoger gelegen Oberbozen voor een wandeling met uitzicht over de Dolomieten.
Wij reisden met de nachttrein (slaaptrein) van GreenCityTrip rechtstreeks van Utrecht CS naar Bozen en terug. Zeer aanbevolen als je eens wat anders wilt dan vliegen!
Goedemorgen Oostenrijk #Nachttrein pic.twitter.com/mwyhawoQCT
ā Albert (@albertkoevoet) May 26, 2022