Op 22 mei 2011 overleed de Nederlandse alpinist Ronald Naar in de Himalaya. Een aantal jaren geleden had ik via mail contact met hem over zijn bergtocht door de Albanese Alpen, waarbij hij in Theth op zoek was gegaan naar de plaatsen waar De herberg met het hoefijzer zich afspeelt. Hij deed hiervan verslag in een aantal artikelen, waaronder de Berggids van september 1996. Onderstaande citaten komen uit dat artikel. Ton Biesemaat was zo vriendelijk me hiervan een exemplaar toe te sturen, waarvoor dank!

Tot de min of meer vreedzame 'omwenteling' van 1991 zat het land -ingesloten door betonnen bunkers, kustmoerassen en ruige kalkbergen- stevig op slot. Verboden, maar niet vergeten. Jaren volgde ik de ontwikkelingen op de Balkan op de voet, in de hoop ooit eens zelf aan te komen in Den Doolaards bergdorpje Theth.

De enige weg vanuit Shkoder naar de bergen van Theth is een karrenspoor, dat geologen in 1937 naar dit afgelegen bergdorpje hebben aangelegd. Dat was vijf jaar nadat Den Doolaard tijdens een wekenlange voettocht van Salloniki naar Sarajewo in dit afgelegen deel van de Balkan terecht kwam. Sindsdien is er door de opeenvolgende politieke situaties nauwelijks iets veranderd.

Na wat zoeken vinden we op een verheffing in een breed stuk dalbodem -aan het einde van een breed pad met een stel knoestige kastanjes- de pastorie van de priester die in 'De Herberg' de van bloedwraak verdachte Malissoor Leonard hulp verleend bij zijn pogingen om uit handen van de hem achtervolgende gendarmes te blijven. 'Het grootste huis droeg twee kruisen op de dakvorst', schrijft Den Doolaard.

Op onderstaande foto, die Ronald Naar me destijds stuurde, is deze pastorie goed te zien. Deze foto fungeert al een aantal jaren als bladwijzer in mijn bijbel...

© foto: Ronald Naar

Ook andere meldingen over artikelen van Ronald Naar over zijn tocht naar Theth zijn te vinden op deze site. Het betreft het artikel in Bergen Magazine (2010) en die in Reizen Magazine (ANWB) van mei 2006. Zie voor meer informatie over bergtochten in de Albanese Alpen ook de site Bergwijzer.

Gerelateerd

De ontstaansgeschiedenis van het boek De herberg met het hoefijzer

Van Branda Spoelstra, dochter van A. den Doolaard, kreeg ik een aantal prachtige foto's gemaild. Deze foto's zijn in de eerste helft van de jaren dertig in Albanië gemaakt door A. den Doolaard. De meeste van deze foto's staan ook afgebeeld in het boek Van vrijheid en dood uit 1935, ik neem bij deze foto's de onderschriften uit het boek over.

Onderschrift: Albaneesche limonadeverkoopers

Onderschrift: De sjeik van het klooster der Bektashiderwischen bij Tirana

Onderschrift: Op de markt te Scutari

Onderschrift: 16-jarige Malissoren-bruid met haar moeder

Onderschrift: Pastorale in de woeste NoordAlbaneesche Alpen

Onderschrift: Vele Malissoren beoefenen nog steeds de bloedwraak en verschuilen zich hoog in het gebergte voor de gendarmes

Van de eerste foto is ook een hoge(re) resolutie scan beschikbaar. Hoe langer ik naar deze foto keek, hoe meer details me gingen opvallen: de doorleefde koppen, de details van de versieringen op de kleding van de mannen, de wapens (behalve het geweer ook een pistool in de broekband gestoken), etcetera. Wat moet het een avontuur geweest zijn om als westerling in de jaren dertig van de vorige eeuw door deze onherbergzame streken te trekken!

Update juni 2012:
Deze Albanië foto's van A. den Doolaard zijn inmiddels opgenomen in de Early Photography in Albania website van Robert Elsie.

Gerelateerde berichten

De ontstaansgeschiedenis van De herberg met het hoefijzer
Een fascinatie voor Theth
Een rondje om het meer van Ohrid (2006)

Op woensdag 25 mei 2011 wordt op het International Gipsy Festival in Tilburg de muzikale vertelling De bruiloft der zeven zigeuners uitgevoerd:

(afbeelding: decorstuk van Tijn Noordenbos)

De Bruiloft der Zeven Zigeuners vertelt het verhaal van Branko Markovic die niet meer in de liefde gelooft. Hij heeft al heel wat vluchtige relaties meegemaakt en verdrinkt zijn verdriet in de cafés van Belgrado. Maar dan komt hij Doesjka tegen met wie hij zich uiteindelijk wil gaan verloven. Op de vooravond van de bruiloft zijn zeven zigeuners uitgenodigd om muziek te maken.

De zigeuners kennen Branko en spelen allemaal liedjes die hem doen denken aan zijn eerdere relaties. Hij voelt zich zeer ongelukkig en schrijft Doesjka die avond een afscheidsbrief. Dan vlucht hij weg. Doesjka vindt de brief, vergeeft hem en gaat naar hem op zoek. Ze vindt hem en samen gaan ze terug naar Ochrid alwaar ze alsnog trouwen.

Schrijver A. Den Doolaard heeft de liedjes ook in eenvoudig notenschrift in zijn boek opgenomen. De jonge, uit Servië afkomstige Stanislav Jusufovic is vanuit zijn jeugd bekend met dit materiaal en heeft ze van eigentijdse arrangementen voorzien. Hij speelt ze live tijdens de voorstelling.

Quirine Melssen: zang, vertelling
Stanislav Jusufovic: accordeon, arrangementen
Sander van Willigenburg: gitaar
Sahin Sisic: geprojecteerde foto’s
Tijn Noordenbos: geschilderd decor

Voorstelling: woensdag 25 mei 2011, aanvang 21:00 uur

afbeelding: Stanislav Jusufovic

Aanvulling 24 mei, met dank aan Branda en Sanderien voor de tip: Op vrijdag 24 juni zal de voorstelling de bruiloft der zeven zigeuners ook te zien zijn in Delft, tijdens de Gipsy Road Show 2011 op de Markt. Aanvang 19:30 uur. Meer informatie op www.gipsyfestival.nl onder 'Gipsy Road Show'.

In de media verschenen een aantal recensies van 'Dronken van het leven'. Kent u nog andere voorbeelden? Tips graag in een reactie onder dit artikel.

Boekenbijlage NRC Handelsblad

Elsbeth Etty schreef een uitgebreide recensie van de biografie Dronken van het leven (zie afbeelding en bijlage). Het artikel Plotseling ging mijn revolver af - het woeste leven van de literaire nonconformist A. den Doolaard (1901 -1994) werd gepubliceerd in de boekenbijlage van het NRC Handelsblad van donderdag 12 mei.

Enkele citaten uit het artikel:

Uit de met vaart geschreven biografie door Hans Olink van deze energieke journalist, schrijver en topatleet spreekt een onafhankelijke geest, een warmbloedige man die met hart en ziel stelling nam tegen fascisme en nationaal-socialisme, en zich in geen enkel hokje liet stoppen.

Spectaculaire vrouwengeschiedenissen kenmerkten het leven van Den Doolaard, die er op jeugdfoto's uitziet als een woest aantrekkelijke roverhoofdman.

Zijn huwelijk met de Franse Daisy Roulôt, bij wie hij een dochter verwekte, liep op de klippen nadat Den Doolaard in de buurt van Skopje haar Servische minnaar doodschoot. Olink probeert aannemelijk te maken dat dit opzettelijk was, Den Doolaard zelf heeft altijd gezegd dat zijn revolver per ongeluk afging.
Als bewijs dat de schrijver zijn liefdesrivaal wel degelijk vermoord heeft, baseert Olink zich op Den Doolaard autobiografische roman Samen is twee keer alleen (1976), waarin de hoofdpersoon zich bezondigd aan een vergelijkbare crime passionel. Dat is geen bewijs, maar sensatiezucht. Het boek wordt daar niet sterker door. Integendeel, de relatie tussen Den Doolaard en Daisy wordt er alleen maar schimmiger door.

Het interessantst aan dit barstensvolle levensverhaal is de oorlogsperiode in Londen (...) Onthullend is een brief van Den Doolaard aan premier Gerbrandy die hem had laten weten dat hij zich als ambtenaar van de Londense regering niet mocht inlaten met communisten.

Den Doolaard heeft de eeuw van het begin tot het einde in al zijn hoogte- en vooral dieptepunten meebeleefd. Hij heeft daar, zoals Menno ter Braak het al verwoordde, 'uitmuntend' verslag van gedaan, 'met een beetje grootspraak en veel pittoreske effecten, maar in het genre werkelijk knap'.

De kritiek van Etty op het gebruik van een roman als bron voor het gedeelte over de dood van Daisy's minnaar in de biografie deel ik volledig. Ondanks een veelheid aan noten is niet altijd duidelijk waar Olink zijn verhaal op baseert. Daarnaast zijn er in het boek een aantal kleine maar storende fouten te vinden.

Nieuwsshow

In het radioprogramma Tros Nieuwsshow werd de biografie besproken door Mieke van der Weij. 

Boekenbijlage de Volkskrant

Aleid Truijens schrijft in de boekenbijlage van de Volkskrant over de biografie onder andere:

Het lange leven van Den Doolaard wordt door zijn biograaf Hans Olink (...) verteld als een spannend jongensboek.

Boekenbijlage Trouw

In Trouw van 21 mei 2011 recenseerde Jaap Goedegebuure de biografie van A. den Doolaard (zie ook de bijlage voor een leesbare versie van het artikel).

Enkele passages uit de recensie:

De markante figuur die Den Doolaard is geweest (...) verdient beslist een levensbeschrijving.

Zijn reisverhalen en reportages uit Joegoslavië en Bulgarije waren omstreeks 1930 letterlijk grensverleggend.

Hans Olink heeft Den Doolaard in zoverre recht gedaan dat de vaart van diens zwervend bestaan bewaard is gebleven in het tempo en de stijl van de biografie. 'Dronken van het leven' is als journalistiek geschrift geslaagd te noemen. Daar staat tegenover dat het niet al te diep graaft en soms ook nogal onnauwkeurig met historische feiten omspringt.

8 mei 2011

Gesprek met biograaf Hans Olink bij De Gids.fm

Hans Olink, de schrijver van de biografie Dronken van het leven over A. den Doolaard, was vorige week te gast bij het programma De Gids.fm op Radio 1. Hieronder het gesprek met Hans Olink en Onno Sinke (Verzet vanuit de verte) over de rol van Radio Oranje in de tweede wereldoorlog.